ادامه پدیده دوره‌ای پسروی آب دریای خزر

به گزارش پایگاه خبری عصر بازآفرینی به نقل از فارس، سیدرمضان موسوی، اظهار کرد: شروع پدیده مهم دوره‌ای پسروی آب دریای خزر به ‌عنوان یکی از حوادث زیبا و منحصر به فرد هیدرولوژیکی بزرگ‌ترین دریاچه جهان که آب آن با دریای آزاد اقیانوس‌های فعلی ارتباط مستقیم ندارد، برای سواحل‌نشینان و مدیران پنج کشور ساحلی آن بسیار با اهمیت و قابل توجه است.

وی افزود: دریای خزر از بقایای دو دریای بزرگ پالئوتتیس و نئوتتیس بوده که داستان بسیار زیبا و پیچیده‌ای از لحاظ زمین‌شناسی، جغرافیایی دارد.

این متخصص زمین‌شناسی اضافه کرد: این دریا، دارای رفتار بسیار پیچیده، منحصر و استثنایی است که سبب شد مورد توجه جدی بسیاری از دانشمندان رشته‌های مختلف از جمله زمین‌شناسان و هیدرولوژی قرار گیرد.

موسوی با بیان اینکه یکی از رفتارهای ویژه و منحصر دریای خزر، نوسانات بسیار استثنایی و زیاد، آب این دریا است، تصریح کرد: بدین معنا که سطح آب این دریا در هر دوره ۴۵ تا ۵۰ سال دارای بالاآمدگی و پائین رفتگی به اندازه ۲۵۰ سانتی‌متر معادل ۲.۵ متر است؛ این در حالی است که نوسانات سطح آب اقیانوسهای جهان در هر دوره یک صد سال حدود 10 سانتی‌متر است.

موسوی بیان کرد: نمایش تغییرات سطح آب این دریا را می‌توانیم به‌ راحتی از پردازش و رسم داده‌های هیدرولوژیکی ایستگاه‌های ترازسنجی این دریا در انزلی، آستاراخان، سواحل باکوی آذربایجان، سواحل ترکمنستان و قزاقستان ببینیم که این نمودارها در منابع علمی مختلف و در سایت‌های اینترنتی قابل دسترسی است.

وی با اشاره به اینکه در سال ۱۳۰۵ ارتفاع آب پیشروی جدی به میزان منهای ۲۵.۴ داشته است، اظهار کرد: در سال ۱۳۵۷ ارتفاع سطح آب دریا به منهای ۲۸.۵ رسید و نزدیک سه متر آب به پایین‌ترین حد خود رسید و دریا پسروی نهایی خود را داشت.

عضو هیأت علمی گروه مهندسی آبخیزداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری ادامه داد: در بخش‌های مختلف سواحل این دریا براساس شرایط شیب، توپوگرافی، رسوب شناسی و ژئومورفولوژی از چند ده متر تا ده‌ها کیلومتر، آب دریا پسروی کرده و سواحل آزاد و خودنمایی می‌کنند.

موسوی اضافه کرد: به همین دلیل در آخرین دوره پسروی آب دریا، که مربوط به اواخر دوره رژیم پهلوی بود، بخش وسیعی از سواحل جنوبی و ایرانی آن، توسط متنفذین نظام شاهنشاهی اشغال و تصاحب و با فشار و نفوذ در دفاتر اسناد رسمی آن روزگار، برای خود از این عرصه ملی ساحلی سند منگوله‌دار تهیه و اشغال کردند در صورتی‌که این محدوده در آن زمان موقتاً خشک شده بود و به‌عنوان مرز ساحل و دریا بوده و به‌عبارتی همه آن سواحل به‌زودی مجدداً زیر آب می‌رود که همین‌طور شد و دریا پیشروی کرده و آن همه عرصه دارای سند، به زیر آب رفتند به‌طوری‌که بعد پنجاه سال مجدداً الان با شروع پسروی مجدد در حال خروج از آب هستند.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: مردم ساحل‌نشین و مسؤولان باید این رفتار مهم دریا را درک و برای حفظ این سواحل رویایی و بی‌نظیر که امانت آیندگان به دست ماست با ارائه طرح‌های علمی نسبت به صیانت و حفظ آن از چنگال ساحل‌خواران برای آیندگان کوشا باشند.

موسوی با اعلام اینکه از سال 1358 تا سال 1370 مجددا آب دریا پیشروی کرد و به ارتفاع منهای ۲۶ رسید و بخش وسیعی از سواحل دچار آب‌گرفتگی شد، اظهار کرد: دولت محلی و تعداد زیادی از مردم به‌دلیل تجاوز به حریم طبیعی دریا، دچار آب‌گرفتگی شدند و هزینه‌های سنگینی را دولت برای ممانعت از پیشروی، ساحل‌سازی کرده و دپوی سنگ‌ها و بتون‌های زیادی در سواحل دریا انجام داده که بخش‌هایی از مناظر زیبای ساحل را نازیبا کرد.

وی با بیان اینکه از ساحل ۱۳۷۳ به بعد پیشروی دریا متوقف و پسروی آن آغاز شد، اضافه کرد: پسروی دریا تا چند سال آینده هم ادامه خواهد داشت و باز دوباره روند پیشروی آب آن آغاز خواهد شد.

این متخصص زمین‌شناسی با تأکید بر اینکه مردم و دولت نباید هیچ نگرانی از لحاظ این رفتار متناوب(پسروی و پیشروی) آب دریای خزر داشته باشند خاطرنشان کرد: همچنین از جوسازی و شعارهای وا اسفا و وای دریا بخاطر مدیریت بد در حال نابودی است باید اجتناب کرد.

موسوی ادامه داد: کسی اجازه دخالت، ساخت‌وساز، احداث و تجاوز در محدوده ویژه پیشروی و پسروی در حریم این دریا یعنی محدوده‌های ارتفاعی بین منهای ۲۹ تا منهای ۲۵ را ندارد تا این دریا با سواحل زیبایش برای نسل‌های مختلف باقی بماند.

وی بیان کرد: دلایل این رفتار منحصر دریا توسط دانشمندان مختلف زمین‌شناسی، اقلیمی، اقیانوس‌شناسی و ژئومورفلوژیکی مطرح شده که به‌طور قطع هنوز علت‌های اصلی این رفتار، شناسایی و تبیین نهایی نشده است.