طرح بازآفرینی شهری و چشم انداز بافت های فرسوده

به گزارش پایگاه خبری عصر بازآفرینی به نقل از ایرنا، با توسعه شهرنشینی در کشور و افزایش مهاجرت به شهرها تحت تاثیر عوامل مختلف ، شاهد افزایش حاشیه نشینی و سکونتگاه های غیر رسمی بوده ایم . برای از بین بردن مشکلات شهر و کاهش آسیب های اجتماعی که در نتیجه گسترش حاشیه نشینی و بافت فرسوده به کالبد شهر وارد می شود، و تبدیل شهر به محلی امن و آرام و بازگرداندن هویت شهری از دست رفته این بار دولت سندی ملی تحت عنوان `باز آفرینی پایدار شهری` را تدوین و پس از تصویب در خرداد ماه امسال به دستگاه های متولی در سطح کشور و استانها ابلاغ کرده است.

*خوزستان دومین استان حاشیه نشین کشور

خوزستان دومین استان دارای حاشیه نشین و ساکن در بافت فرسوده را به خود اختصاص داده است به شکلی که این جمعیت که بین850 هزار تا یک میلیون نفر برآورد شده در حال حاضر در سکونتگاه های پرخطر زندگی می کنند.

تجربه تلخ مهرماه سال گذشته در سقوط یک تخته سنگ در منطقه منبع آب اهواز که منجر به مرگ دو کودک شد، ضرورت اجرای سند ملی بازآفرینی پایدار شهری را دوچندان کرده است.

معاون سیاسی اجتماعی استانداری خوزستان هدف از اجرای سیاست های بازآفرینی شهری را ارتقاء شرایط کیفی زندگی در سکونتگاه ها از طریق ایمن سازی و مقاوم سازی ساختمان ها، توسعه و بهبود زیرساخت های شهری، تأمین خدمات شهری مورد نیاز عنوان کرد و گفت: از جمله برنامه های مهمی که در این سند ملی دنبال می شود آموزش ساکنان، ایجاد فرصت ‌های شغلی، تقویت نهادهای مدیریت محلی و دفاتر خدمات محله ای مردم نهاد، الگو‌سازی و ترویج قواعد و دستورالعمل های کیفی ساخت و ساز است.

علی حسین حسین زاده تصریح کرد: ایجاد دفاتر تسهیل گری در همین راستا انجام شده است که تا کنون هفت دفتر در مناطق حاشیه نشین و سکونتگاه های غیر رسمی راه اندازی شده و به زودی پنج دفتر دیگر فعالیت خود را آغاز می کنند.

این مقام مسئول در استانداری خوزستان بیان داشت: با توجه به مخاطرات موجود اجتماعی و شرایط زندگی بیش از 10 نقطه جمعیتی خوزستان نیاز به مداخله فوری دارند.

وی یادآور شد: کارشناسانی در زمینه های روانشناسی، معماری، عمران و ... در اینگونه دفاتر حضور دارند و مشکلات مردم را در این مناطق رصد می کنند.

*سهم 4.2 درصدی خوزستان از اعتبارات بازآفرینی شهری

در29 شهر استان محدوده ها و محلات هدف برای اجرای طرح ملی بارآفرینی شهری شناسایی ،مصوب و به عنوان بافت فرسوده و ناکارآمد استان مساحتی بالغ بر 5767 هکتار را به خود اختصاص داده اند و در این بین کلانشهر اهواز با یک هزار و 417 هکتار بیشترین مساحت بافت فرسوده و ناکارآمد مصوب را دارد.

رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی خوزستان عنوان کرد: از بین شهرستان های استان که دارای محدوده مصوب در این خصوص هستند تا کنون قرارداد 11 طرح بهسازی و نوسازی تهیه و منعقد شده است.

امید حاجتی افزود: استان خوزستان در برنامه بازآفرینی شهری پایدار از 486 محله کشور، 29 محله با سهم 6 درصدی را به خود اختصاص داده است.

وی ادامه داد: در زمینه سهم اعتبارات استان های تهران با 6.2 درصد، آذربایجان شرقی با 4.7 درصد، اصفهان 4.5 درصد و همچنین خراسان رضوی و خوزستان با 4.2 درصد به ترتیب بیشترین سهم را دریافت کرده اند.

دبیر ستاد اقتصاد مقاومتی خوزستان منابع مالی مصوب با سهم اعتباری 4.2 درصدی برای استان را 10 هزار و 397 میلیارد ریال اعلام کرد و گفت: این میزان اعتبارات مساحتی بالغ بر یک هزار و 397 هکتار با جمعیت 147 هزار نفری در 29 محله استان که به عنوان بافت فرسوده و ناکارآمد شناخته می شوند را در بر می گیرد.

حاجتی خاطرنشان کرد: تامین 30درصد از منابع مورد نیاز برای تعریض معابر، اصلاح هندسی، تامین فضای سبز جدید، جمع آوری و دفع آب های سطحی و آزاد سازی اراضی مطابق تبصره 2 ماده پنج آیین نامه اجرایی برنامه ملی بازآفرینی شهری پایدار برعهده شهرداری های هر شهر است.

* بیش از 10 سال ساخت و ساز به اشتباه در خوزستان

خوزستان یکی از استان های پرتراکم در زمینه بافت فرسوده است و شهروندان این استان طی سالهای متمادی از این بابت رنج زیادی برده اند و همزمان مناطقی مانند کیانپارس و زیتون کارمندی اهواز از امتیازات و منابع عمومی برای رشد هرچه بیشتر استفاده کردند و این امر باعث شد تا کمتر به مناطقی که هویت شهری را دارند، توجه شود.

دبیر انجمن انبوه سازان مسکن کشور نیز با بیان اینکه طی 10 سال گذشته ساخت و ساز در استان خوزستان به اشتباه انجام شده است، گفت: برای مثال در کلانشهر اهواز همه منابع به سمت کیانپارس و زیتون کارمندی هدایت شد.

فرشید پورحاجت با انتقاد از برخی فرمانداری ها بخاطر تشکیل ندادن ستاد بازآفرینی ادامه داد: مشکل بافت فرسوده یک بحران اجتماعی است که دولت تصمیم گرفته در این زمینه وارد عمل شود و هرگونه ناهماهنگی در این طرح، تحقق اهداف آن را با سختی های زیادی مواجه می کند.

وی افزود: سرمایه گذار به اندازه کافی برای مشارکت در این سند ملی وجود دارد ولی متاسفانه توجه ای به بخش خصوصی نمی شود.

این فعال اقتصادی از آمادگی سرمایه گذار برای حضور در ساخت 800 واحد مسکونی به منظور جابجایی ساکنان مناطق پرخطر منطقه منبع آب اهواز خبر داد.

پورحاجت یادآور شد: دستگاههای اجرایی از حوزه فرابخشی مسکن، ازاین طرح حمایتی نکرده اند اما همین دستگاه ها در جلسه 2ماه پیش شورای گفت وگوی دولت با بخش خصوصی که در آن موضوع بافت فرسوده مطرح شد یکی از مشکلات را نبود سرمایه گذار بیان می کردند.

پورحاجت با انتقاد از بانک ها، سازمان های خدماتی مانند آب، برق، گاز و شهرداری ها بخاطر کمک نکردن در زمینه بافت فرسوده و بازآفرینی شهری، افزود: سند بازآفرینی شهری روشن و شفاف است و لازم است دستگاه های مختلف در قالب این طرح به تعهدات خود از جمله واگذاری زمین به اداره کل راه و شهرسازی عمل کنند.

دبیر انجمن انبوه سازان مسکن کشور اعتقاد دارد که با وجود سازمان ها و ادارات متعدد دولتی در استان استان خوزستان اما هیچ کدام از دستگاه های متولی زمین های خود را برای اجرای این طرح ملی واگذار نکرده اند.

*منابع مالی و هماهنگی بین بخشی ادارات چالش بازآفرینی شهری

مدیر مسکن و ساختمان اداره کل راه و شهرسازی استان خوزستان در این خصوص عنوان کرد: سند بازآفرینی خرداد ماه ابلاغ شد و برای همه دستگاه های اجرایی تکالیف مشخصی را تعیین کرد و بر همین اساس اعتقاد دارم که ستاد بازآفرینی شهری به مراتب از شورای مسکن اهمیت بیشتری دارد و باید به آن توجه شود.

سلام ابوقداره نسب افزود: تا کنون هفت جلسه این ستاد برگزار و مشکلات استان در خصوص طرح بررسی شد که از جمله آن زمین هایی بود که باید در اختیار مسکن و شهرسازی قرار می گرفت.

وی با بیان اینکه زمین ها در حال حاضر مشخص هستند و قرار است هر دستگاه سهم خود برای اجرای برنامه های ستاد بازآفرینی را در اختیار این اداره کل قرار بدهد، عنوان کرد: برخی از این زمین ها کاربرد لازم را ندارند که به منظور جابجایی سکونتگاه های غیر رسمی در منبع آب باید زمین های درنظر گرفته شده تغییر کاربری پیدا کنند.

مدیر مسکن و ساختمان اداره کل راه و شهرسازی استان ادامه داد: علاوه بر این مطالعات برای اجرای مدل اقتصادی و نحوه مشارکت صحیح برای اسکان مجدد ساکنان مناطق پرخطر منبع آب در حال انجام است.

ابوقداره نسب همچنین تاب آوری مردم در برابر بافت های فرسوده را یکی از نکات مغفول مانده دانست که اگر در شهری مانند هویزه بازآفرینی به شکل واقعی انجام نشود بازهم مناطقی از نوع ملاشیه اهواز به وجود می آید.
وی تاکید کرد: با توجه به شرایط اقتصادی حاکم در کشور باید برنامه ها به شکلی باشد که شهرهای استان از آسیب مهاجرت های که به دلیل فقر انجام می شود، جلوگیری کند.

مدیر مسکن و ساختمان اداره کل راه و شهرسازی خوزستان با بیان اینکه تا ثبات اقتصادی وجود نداشته باشد طرح بازآفرینی معنی ندارد و اثرگذار نیست، گفت: تسهیلاتی که در سند بازآفرینی شهری ارائه می شود، 500 میلیون ریال است و این مبلغ در مقطع زمانی بود که قیمت ارز و مصالح نرخ مناسبی داشت.

ابوقداره نسب یادآور شد: موضوع منابع مالی یک اصل اساسی در اجرای این سند است و به منظور کاهش فشار قیمت ها از شهرداری ها خواسته می شود که در محدوده بافت هایی که شامل بارآفرینی می شود عوارض ساخت و نوسازی را با تخفیف 100 درصدی اعمال کنند.

این مقام مسئول در اداره کل راه و شهرسازی استان خاطرنشان کرد: با وجود شرایط اقتصادی موجود اگر از ظرفیت ها استفاده مناسب شود و در هماهنگی های بین بخشی شاهد انسجام بیشتری باشیم بخش زیادی از مشکلات قابل رفع هستند.

وی با اشاره به اینکه تاکنون تنها طرح 29 محدوده در سطح استان برای اجرای طرح ملی بارآفرینی شهری مصوب شده است، گفت: بررسی ها نشان می دهد که 70 محله و محدوده در خوزستان نیاز به اجرای این طرح دارند.

*اعتماد مردم به دولت های قبل و دوباره کاری ها در طرح بازآفرینی

شهردار بندر امام خمینی (ره) با تاکید بر اینکه دولت های قبل برای اهالی سکونتگاه های غیر رسمی توقعاتی ایجاد کرده اند، گفت: با این وجود طرح جدیدی با نام بازآفرینی شهری قرار است اجرا شود و بر اساس آن مردم باید برای دریافت تسهیلات باید از ابتدا اقدامات خود را انجام دهند تا مشمول این طرح قرار بگیرند.

محمد عبیاوی افزود: مردم بر اساس اعتمادی که به دولت های قبلی داشتند اقداماتی را انجام دادند اما در حال حاضر می بینیم که اهالی برای دریافت وام باید بروند و قراردادهای جدیدی با بانک ها منعقد کنند.

وی با تاکید بر اینکه ادامه اینگونه اقدامات باعث می شود که سکونتگاه های غیر رسمی جدید به وجود بیاییند، عنوان کرد: رفع مشکلات در محدودهای بازآفرینی نیاز به همت و انسجام جدی دارد.

عبیاوی خاطرنشان کرد: در بندر امام تنها شهرداری و اداره کل راه و شهرسازی پای کار هستند و انتظار می رود که دستگاه های خدمات رسانی مانند آب، برق و گاز نیز در اجرای طرح بازآفرینی شهری با ما مشارکت داشته باشند و در این راستا لازم است تا دیگر متولیان به تعهدات خود توجه بیشتری کنند.

شهردار بندر امام خمینی (ره) تعداد 8 محله در این شهر را شامل بازآفرینی اعلام کرد و گفت: ساکنان این مناطق در حال حاضر فاقد آب شرب و فاضلاب هستند.

*محدودیت های مالی مخل اجرای پروژه ها

قائم مقام شهردار نیز با اشاره به اینکه قبل از طرح بازآفرینی، طرح بافت های فرسوده در حال اجرا بود، عنوان کرد: برابر قانون این شهرداری طی پنج سال گذشته و در جهت اجرای تعهدات خود به پروانه های ساختمانی 50 درصد تخفیف داده است.

محسن بشیری خوزستانی ادامه داد: با ابلاغ سند ملی بازآفرینی عوارض ساخت در اهواز به 75 درصد تخفیف افزایش یافت.

وی افزود: در راستای اجرای طرح های این سند ملی شهرداری اهواز قصد اجرای زیرگذر شهید چمران به پهلوان را دارد که برآورد مالی آن 90 میلیارد ریال بود اما در مسیر این پروزه تاسیسات آب و برق وجود داشت که باید جابجا شوند.

قائم مقام شهردار اهواز با بیان اینکه جابجایی این تاسیسات به 200 میلیارد ریال منابع مالی نیاز دارد که این مبلغ به جز هزینه اجرای زیرگذر است، گفت: محدودیت های مالی در این پروژه اخلال به وجود آورده که در نهایت اجرای زیرگذر شهید چمران را فعلا متوقف کرده است.

بشیری خوزستانی یادآور شد: استاندار خوزستان در تلاش است که با ایجاد هماهنگی های بین بخشی و رفع نواقص پروژه زیرگذر شهید چمران مجددا فعالیت خود را شروع کند.

*سکونتگاه هایی که هنوز چشم انتظار هستند

به اعتقاد کارشناسان سند ملی بازآفرینی پایدار شهری طی سالهای گذشته نام های مختلفی از جمله ساماندهی حاشیه نشینی و یا سکونتگاه های غیر رسمی داشته ولی در نهایت این سند طرحی جامعه از همه تجربه های گذشته است که گفته می شود عباس آخوندی وزیر سابق راه و شهرسازی در تدوین آن نقش زیادی داشته است.

باید یادآور شد طی سالهای گذشته جمعیت مناطق حاشیه نشین و ساکنان بافت های فرسوده خوزستان روند صعودی داشته و امروز قریب به یک میلیون خوزستانی ساکن در این سکونتگاه ها چشم انتظار اجرای تعهدات دولت و دستگاه های متولی در قالب طرحی جدید و سرنوشت سازی با عنوان `بازآفرینی پایدار شهری` هستند.