وضعیت قرمز در بافت فرسوده تهران

به گزارش عصر بازآفرینی به نقل از فارس، ، یکی از مشکلات جدی کلان شهر تهران بافت فرسوده است. طی سال های گذشته مسؤولان راه های متفاوتی برای احیای بافت فرسوده پشنهاد دادند اما گام اساسی برداشته نشد.

در سال ۱۳۹۶ نوسازی متفاوت بافت فرسوده در قالب برنامه ملی بازآفرینی شهری آغاز شد و قرار شد این کار طی ۵ سال انجام شود.تاکنون در کلان شهر تهران اقدام کلیدی در خصوص نوسازی بافت فرسوده انجام نشده و هنوز شرایط در بسیاری از مناطق خوب نیست.

در جدول زیر میزان بافت فرسوده در مناطق مختلف شهرداری تهران آمده است:

بیشترین بافت فرسوده در مناطق ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۴، ۱۷، ۷ قرار دارد و کمترین بافت فرسوده در منطقه ۲۲ است که حتی به یک درصد هم نمی‌رسد. 

۱۵ درصد جمعیت کلانشهر تهران در بافت فرسوده زندگی می‌کنند. سطح مسکونی بافت فرسوده ۱۱ درصد است و البته بخشی از آن تجاری و صنعتی است. ۵ درصد کلانشهر تهران از نظر مساحت کل در بافت فرسوده قرار دارد. 

مناطقی که بیشترین بافت فرسوده را دارند به دلیل معابر تنگ و باریک و عدم نوسازی در صورت بروز سیل و زلزله آسیب‌های جدی می‌بینند و همچنین میزان کشته‌های آنها بسیار بالاست.

۲۱۷۶ پروانه در بافت فرسوده در سال گذشته صادر شده است. شهرداری تهران تنها متولی نوسازی بافت فرسوده نیست و باید دولت در این زمینه ورود کند. در صورتی که دولت به این معضل کلیدی پایتخت توجه کند میزان نوسازی بالاتر می‌رود.

در سال ۱۳۸۱ واحدهای مسکونی ساخته شده در بافت فرسوده ۱۹ هزار و ۳۷۲ واحد بوده و تا سال ۸۵ روند کاهشی در نوسازی بافت‌های فرسوده داشته‌ایم.

در سال ۱۳۸۶، ۲۱هزار واحد نوسازی و سال ۸۷ روند صعودی دراین زمینه وجود داشت و دوباره در سال ۸۷ روند نوسازی کاهش یافت.

در سال 1389 ، ۲۲ هزار واحد نوسازی و در سال ۹۰  تا  ۳۷ هزار واحدنوسازی شد.

در سال ۹۱ به ۳۲ هزار و ۹۱ واحد رسیده و سال ۹۲ شبیه سال ۹۱ بوده است. 

در سال ۹۳ و ۹۴  کاهش نوسازی بافت فرسوده داشته و در سال ۹۶؛ ۱۳ هزار واحد نوسازی و در سال ۹۷، ۱۴ هزار و ۳۸۳ واحد نوسازی شده است و این نشان می‌دهد که در این مدت روند مدام تغییر کرده است. 

بر اساس آمار به دست آمده تعداد پلاک‌های نوسازی شده در منطقه یک ۲۴ درصد و در منطقه ۱۰ و ۱۱، ۵۲ درصد بوده است. 

از تاریخ ۹۵/۰۱/۱ تا ۹۵/۱۲/۳۰، ۱۶۱۳ پروانه صادر و ۳۴۶ پلاک نوسازی شده است و ۱۰ هزار و ۷۰۷ واحد مسکونی نوسازی و ۳.۶ هکتار از معابر بافت فرسوده آزادسازی شده است.

از ابتدای فروردین ۹۶ تا پایان سال ۱۹۱۴ پروانه صادر و ۳۷۲۸ پلاک نوسازی شده و ۱۳ هزار و ۲۵ واحد مسکونی ساخته شده است و ۴.۱ هکتار از معابر آزادسازی شده است.

در سال ۹۷، ۲۱۷۶ پروانه صادر و ۴۱۱۰ پلاک نوسازی و ۱۴ هزار و ۳۸۳ واحد مسکونی ساخته و ۴.۹ هکتار از معابر آزادسازی شده است. 

از مجموع ۳۲۶۸ هکتار بافت فرسوده در کلانشهر تهران در سه سال گذشته فقط ۱۳ هکتار نوسازی شده است. 

دولت باید راهکارهایی برای نوسازی در نظر و بسته‌های تشویقی ایجاد کند تا شهروندان برای نوسازی بافت فرسوده رغبت بیشتری داشته باشند. 

وضعیت بافت فرسوده در تهران قرمز است و روند نوسازی کند پیش می‌رود و باید سازمان، دولت و نهادهای ذیربط در این زمینه ورود کنند.

تا سال ۱۳۸۰، ۱۴.۵ هکتار از بافت فرسوده تهران نوسازی و از سال ۸۱ تا ۹۷ کمتر از ۱۰۰ هکتار از بافت فرسوده تهران نوسازی شده است.

در صورت وقوع بحران در تهران در برخی از خیابان‌ها مانند بازار تهران و گذر مستوفی دقیقاً آسیب‌های زیادی به شهر و مردم وارد می‌شود. باید تمام نهادهای ذی ربط پای کار بیایند اما نوسازی بافت فرسوده تاکنون مغفول مانده است.

کاوه حاجی علی اکبری رئیس سازمان نوسازی شهر تهران در این باره گفت:  پروژه های نوسازی در محلات 24 گانه کم برخوردار از تخفیف 50 درصد هزینه خدمات مهندسی نظارت برخوردار و پروژه های نوسازی پیشتاز (پروژه های تجمیعی 10 پلاک و بیشتر)، پروژه های تجمیعی با حداکثر 4 طبقه و پروژه های واقع در محلات کن، فرحزاد و محله های حصار صفوی علاوه بر تخفیف 50 درصدی هزینه های خدمات مهندسی نظارت، از تخفیف 50 درصد هزینه های خدمات مهندسی شامل طراحی، کنترل طراحی و شناسنامه فنی نیز برخوردار می شوند.

وی افزود: تأمین 100 درصد پارکینگ مورد نیاز در پروژه های پیشتاز و تأمین حداقل 75 درصد پارکینگ‌های مورد نیاز در سایر پروژه های نوسازی (مطابق پروانه صادره)، برخورداری از میانگین 75 متر مربع مساحت واحد مسکونی، اجرای عایق صوتی دیوارهای پیرامونی و دیوارهای بین واحدهای مسکونی، کنترل و تأیید کیفیت آسانسور، استفاده از بتن آماده از شرکت های دارای نشان استاندارد ایران در اجزای سازه ای و کنترل و تأیید کیفیت جوشکاری اتصالات سازه های فلزی از ملزومات پروژه ها برای دریافت تسهیلات کمک هزینه خدمات مهندسی است.

ان مقام مسؤول با اشاره به وجود بیش از 206 هزار قطعه ملکی در محدوده های فرسوده شهر تهران و صرفه پایین ساخت و ساز در بافت های فرسوده در مقایسه با سایر نقاط شهر از تدوین دستور العمل جدید در خصوص پرداخت یارانه سود تسهیلات بانکی مسکن خبر داد. 

به گفته علی اکبری، به دنبال تصویب سند ملی راهبردی احیاء، بهسازی، نوسـازی و توانمندسـازی بافت های فرسـوده و ناکارآمد شهری در سال 1393، مقرر شد تمهیدات لازم برای پرداخت سالانه 300هزار واحد تسهیلات ساخت مسکن و 60 هزار تسهیلات ودیعۀ اسکان موقت از محل منابع داخلی بانکها اندیشیده شود. 

به گفته وی تمامی امور مربوط به اطلاع رسانی، شناسایی متقاضیان، بررسی اسناد، مدارک، صلاحیت متقاضیان و همچنین ثبت نام و معرفی متقاضیان واجد شرایط در شهر تهران به بانک های عامل به سازمان نوسازی شهر تهران تفویض شده و از طریق دفاتر توسعه محله ای صورت می گیرد.

علی اکبری درباره میزان و نحوه پرداخت یارانه سود بانکی سهم شهرداری تهران، توضیح داد: یارانه سود بانکی تعهد شده توسط شهرداری تهران به هر واحد، صرفاً برای متقاضیانی که ملک آنها در بافت های فرسوده مصوب محلات 24گانه کم برخوردار قرار داشته باشد، معادل 5 درصد سود تسهیلات است و برای متقاضیان در محلات فرحزاد، کن، محلات حصار صفوی، پروژه های پیشتاز (پروژه های تجمیعی شامل حداقل 10پلاک (احتساب بن بست به عنوان یک پلاک) با مساحت عرصۀ کل حداقل 400 متر مربع) در بافت فرسوده کلیه محلات و پروژه های تجمیعی با حداکثر 4 طبقه مسکونی (درهنگام پایان کار ساختمانی) در بافت فرسوده کلیه محلات، معادل 9 درصد یارانه سود تسهیلات پیش بینی شده است.

روند نوسازی شهر تهران کند است این در حالی است که مسؤول ارشد شهرداری تهران از نوسازی ۴۰ درصد بافت فرسوده در پایتخت خبر می‌دهد.

 پیروز حناچی شهردار تهران در این باره گفت: قطعاً بافت‌های فرسوده در تهران عوامل بسیاری از جمله عوامل اقتصادی و اجتماعی وابسته است. به هر ترتیب تهران تاکنون ۴۰ درصد از آن چیزی که به عنوان بافت فرسوده در آن مشخص شده به صورت موفقیت‌آمیز نوسازی کرده است و در این مسیر امتیازاتی که برای سازندگان و مالکان فراهم شده بود، تأثیر بسیاری داشته است. قطعاً همین مسیر تشویقی را برای سازندگان حرفه‌ای و مردم ادامه خواهیم داد.

وی ادامه داد:  مناطق ۱۷ و ۱۸ از نقاط مهم در شهر تهران محسوب می‌شوند که خط آهن تهران – تبریز در آنها قرار گرفته بر همین اساس طرح باز آفرینی شهری در این محدوده اجرا می شود.

وی ادامه داد:  تلاش می‌کنیم این محدوده را به عنوان یک فضای زنده شهری معرفی کنیم و این پروژه یکی از بزرگترین محورهای طراحی شهری در دنیا تلقی می‌شود، فراهم شود.

شهردار تهران در خصوص اینکه این پروژه به صورت تجاری یا اداری و یا مسکونی است، گفت: قطعاً جنس این پروژه به صورت ترکیبی تجاری و اداری خواهد بود و بارگذاری سبک بر روی آن انجام خواهد شد.

برای نوسازی بافت‌های فرسوده سال‌هاست تسهیلات ویژه‌ای از سوی مدیریت شهری ارائه می‌شود.

 عبدالرضا گلپایگانی معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران در این باره گفت: بسته تشویقی بافت فرسوده به‌منظور تسهیل در تخریب و نوسازی محلات با بافت فرسوده و ارتقا سطح تاب‌آوری محلات ارائه می‌شود.

این مقام مسؤول گفت: در ضوابط و مقررات هم تخفیف‌های خاصی در بافت فرسوده قائل هستیم؛ در این زمینه مشکلی وجود داشت که شورای عالی معماری و شهرسازی کمک کردند تا ضوابط سهل گیرانه تر باشد.

وی ادامه داد: مالیات نقل‌وانتقال بر اساس دفترچه ارزش معاملاتی است، این دفترچه عددی تعیین کرده که مبنای اصلی نقل‌وانتقال است. برای بافت فرسوده امسال با پیگیری نماینده شورای اسلامی شهر تهران در کمیته تهیه دفترچه ارزش معاملاتی املاک، قرار شد ۵۰ درصد تخفیف قائل شوند که تحقق این امر در فرآیند نوسازی بافت‌های فرسوده می‌تواند موجب تحول و رونق شود.

بخش خصوصی در نوسازی بافت فرسوده مشارکت می کند.علی اعطا عضو شورای شهر تهران در این باره گفت:طرح بازسازی بافت های فرسوده در چند منطقه شهر تهران با مشارکت بخش خصوصی و شهروندان آغاز خواهد شد.

اعطا  در خصوص میزان بافت فرسوده گفت: 3668  هکتار یا به عبارتی حدود 5 درصد مساحت شهر تهران بافت فرسوده تشکیل می­‌دهد.از جمعیت هشت میلیون و هشتصد هزار نفری تهران حدود یک میلیون و پانصد هزار نفر در بافت فرسوده و حدود دو میلیون هفتصد هزار نفر در بافت ناپایدار زندگی می‌کنند و لازم است هر چه سریعتر برای نوسازی بافت فرسوده و مقاوم سازی ساختمان های نا ایمن چاره‌ای اندیشید.

حلقه مفقوده در نوسازی بافت فرسوده، اعتمادسازی بین ساکنین و ایجاد میل به سکونت است که این امر می تواند توسط سازمان های غیردولتی (NGO) به وجود آید.

زهرا نژادبهرام، عضو شورای شهر تهران در این باره گفت: تجربیات گذشته در نوسازی بافت های فرسوده، موید این نکته است که دو نوع فرسودگی در کشور وجود دارد؛ فرسودگی کالبدی و فرسودگی ساختاری.

وی ادامه داد: در طول پانزده، بیست سال گذشته در نوسازی بافت های فرسوده، یک نگاه صرفا خاص کالبدی حاکم بوده و با وجود اینکه هزینه های زیادی صرف نوسازی بافت های فرسوده از منظر کالبدی شده اما متاسفانه نتیجه مطلوبی حاصل نشده است.

به اعتقاد این عضو شورای شهر، با شیوه های گذشته شاهد نتایج اثر بخشی در نوسازی بافت های فرسوده نبوده ایم و متاسفانه بر میزان و تعداد محلات فرسوده در شهر تهران افزوده شده است.

وی افزود: در نوسازی بافت های فرسوده همه عوامل موثر در به وجود آمدن  فرسودگی باید مد نظر قرار گیرد بنابراین باید از رویکرد صرفا کالبدی گذر کنیم و به همه ابعاد بازآفرینی شهری توجه کنیم. برای نمونه می توان به ساختمان ها و بناهای در حاشیه ضلع شمالی بازار تهران اشاره کرد که همه نوساز هستند اما زندگی در آنها جریان ندارد و تبدیل به محلی برای انبار کالاها شده است.

به گفته این عضو شورای شهر تهران، اعتمادسازی یکی از اولویت های مهم در امر بازآفرینی شهری است. در شرایط فعلی کلمه و مفهوم اعتماد در جامعه کم رنگ شده است.

وی افزود: اگر تاکنون سنگ، آجر و بتن برای مردم ارزش آفرینی می کرد، امروزه "ارزش سکونت" است که مفهوم پیدا کرده و تمایل زندگی ساکنان در آن محل را نشان می دهد.

دولت باید در زمینه نوسازی بافت فرسوده ورود کند و تسهیلات لازم را فراهم کند و در صورت عدم ورو دولت کار به سختی انجام خواهد شد.

محمد سالاری رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران در این باره گفت:  اگر دولت هم به تعهدات خود در ارائه تسهیلات و بسته های تشویقی عمل کند و همچنین به توسعه زیرساخت ها و تاسیسات خدماتی در سطح شهرها و به توسعه خدمات عمومی روبنایی مثل فضاهای سبز، مراکز درمانی و آموزشی و هم در حوزه نرم افزاری مثل آموزش، ارتقا آگاهی و تقویت میزان مشارکت شهروندان و تبدیل آن به یک جریان سازی به نحوی که این موضوع به یکی دغدغه عموم تبدیل و در سطح جامعه نهادینه شود کمک کند قطعا احیا و نوسازی بافت های فرسوده سرعت چشمگیری خواهد گرفت.

این عضو شورا گفت: احیا و نوسازی بافت های فرسوده باید به یک نهضت در سطح کشور تبدیل شود.

سالاری اضافه کرد: اما  متاسفانه گزارش هانشان می دهد که دولت های گذشته و فعلی در ارائه بسته های تشویقی و انجام تعهدات خود کارنامه خوبی نداشته اند و مطالبه ما و همکارانمان در شورا این است که دولت به وعده های خود هم در ارائه بسته های تشویقی نقدی اعم از وام های دراز مدت و هم در واگذاری انشعابات مختلف در فرایند احیا بافت های فرسوده مشارکت داشته باشد و در حوزه توسعه زیر ساخت ها و خدمات عمومی هم به تعهدات خود عمل کند.

وی همچنین به طرح ملی بازآفرینی شهری اشاره کرد و گفت: در این طرح هم مدل مداخله در سطح راهبردی مشخص شده و هم اینکه سازوکار ساختار سازمانی آن تحت عنوان ستاد بازآفرینی مشخص است و تمامی دستگاه ها و نهادهای ذی مدخل هم در دولت و هم در مدیریت شهری مشخص شده اند.

سالاری ادامه داد: در این طرح سهم شهرداری در ارائه خدمات 30 درصد، سهم بخش خصوصی 39 درصد و سهم دولت 31 درصد تعیین شده است.

رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران افزود:  اگر همه ارکان ستاد بازآفرینی شهری و در راس آن دولت به وعده های خود عمل کنند، با توجه به رویکردی که شهرداری تهران دارد و همیشه در این خصوص پیشتاز بوده و اکنون هم این موضوع در اولویت شورای پنجم و شهردار تهران و بخصوص کمیسیون شهرسازی و معماری شورا است، من فکر می کنم که در تحقق این طرح مشکل خاصی وجود نداشته باشد.

بر اساس این گزارش، وضعیت بافت فرسوده در تهران مناسب نیست ولی مسؤولان وعده دادند که در این زمینه برنامه های متعددی دارند و قرار است اتفاقات خوبی در این حوزه رخ دهد.