بازآفرینی چهارباغ اصفهان نیازمند بررسی متخصصان است

اجرای طرح چهارباغ تاکنون با واکنش هایی از سوی کارشناسان و میراث دوستان روبرو و در فضاهای مجازی با حاشیه هایی همراه بوده است و حتی برخی صاحبنظران اجرای فعلی را جایز نمی دانند.
چهارباغ یکی از بی نظیرترین محورهای ارتباطی شهری و خیابان ‌های تاریخی و اصلیِ اصفهان است و پل الله وردی خان یا همان سی و سه پل، خیابان چهارباغ را به دو قسمت (خیابان چهارباغ بالا و چهارباغ عباسی) تقسیم می ‌کرده و راه ارتباط چهار باغ بالا و چهارباغ عباسی بوده ‌است.
در گذشته جوی آب از میان این خیابان تا زاینده رود جاری بوده که در محل تقاطع ‌ها به حوض‌ هایی می ‌ریخته ‌است، در خیابان مسیری خاص برای افراد سواره تعیین شده بوده و در اطراف آن باغ‌ هایی بوده که میان امرا برای ساخت عمارت تقسیم شده بوده اما عموم مردم می ‌توانستند از آنها استفاده کنند.
چندی پیش طرح پیاده رو کردن میدان نقش جهان اصفهان نیز با موفقیت اجرا شد و رضایت شهروندان و مسافران داخلی و خارجی را بدنبال داشت.
اواخر دهه 70 بود که طرح پیاده راه شدن خیابان چهارباغ عباسی مطرح و پس از تایید یونسکو به استانداری اصفهان ارسال شد.
عملیات پیاده راه سازی چهارباغ در محور شرقی از 15 فروردین سال 96 و عملیات اجرایی پیاده راه سازی محور غربی چهارباغ نیز از 22 اردیبهشت سال جاری آغاز شد و عملیات کف سازی این خیابان تاریخی پایان تابستان امسال به اتمام رسید.
بر این اساس تردد خودرو از 22 اردیبهشت ماه در محور غربی این خیابان نیز ممنوع شد تا عملیات عمرانی آن آغاز شود.
همچنین مقرر شده که محور پیاده راه چهارباغ از سمت میدان امام حسین (ع) و خیابان سپه به میدان امام (ره)، خیابان حافظ ، سه راه کرمانی، هارونیه و میدان امام علی (ع) متصل شود.
100 هفته برنامه 'سه شنبه های بدون خودرو' به منظور فرهنگ سازی استفاده از دوچرخه در محیط شهری و پیاده راه، در محور چهارباغ اجرا شد و گفته شده که پس از تکمیل پیاده راه، ایستگاه های دوچرخه، ماشین و دوچرخه برقی، کالسکه برای حمل و نقل در این محوطه استفاده می شود.
همچنین دو ایستگاه مکانیزه دوچرخه در میدان امام حسین(ع) و میدان انقلاب اسلامی در خیابان های سید علیخان و عباس آباد برای ارائه دوچرخه به شهروندان و مسافران در ابتدا و انتهای چهارباغ در نظر گرفته شده است.


** طرح چهارباغ پیوست فرهنگی نداشته است
مدیر پروژه چهارباغ اصفهان گفت: از ابتدای سال 96 طرح پیاده راه سازی و سنگ فرش آن آغاز و به طول حدود 200 تا 300 متر از چهارباغ سنگ فرش شد تا اینکه شورای شهر تغییر کرد و مدیریت طرح چهارباغ به منظور نظارت بر اجرای آن در دوره جدید شورای شهر ایجاد شد.
سعید سهرابی افزود: نقطه عطف پیاده راه شدن چهارباغ به صورت دو طرفه از زمان برگزاری جشنواره فیلم کودکان و نوجوانان در سال جاری بود که کسبه منطقه در حالی که پیش تر در مقابل این طرح ایستادگی می کردند آن زمان از طرح استقبال کردند.
وی با تاکید بر اینکه برای هر طرح شهری یک پیوست فرهنگی نیاز است، اضافه کرد: طرح چهارباغ هیچ پیوست فرهنگی نداشته است و اکنون دقیق مشخص نیست که محور میانی چهارباغ و حوضچه های آن به چه صورتی باید اجرا شود.
مدیر طرح چهارباغ اصفهان احیای این طرح را امری محال برشمرد و تصریح کرد: حدقل باید آن را بازآفرینی کنیم.
وی درباره این طرح تصریح کرد : پیرایش شهری، سازماندهی مشاغل، فضای سبز و آفت درختان که معضل خشکی درختان کهن چهارباغ را تهدید می کند از جمله اقداماتی است که در قالب این طرح باید انجام و به آن توجه شود.
سهرابی ادامه داد: بخشی از مراکز فرهنگی و اجتماعی موجود در چهارباغ مانند نگارخانه، جواهرسازی، کتابخانه، قنادی، کافه تریا و سینما در محور چهارباغ از بین رفته است و جای آن بدنه شرقی ایجاد شد که در عمل هیچ سودی ندارد.
وی تاکید کرد: در صورتی که ساختمانی که در بدنه شرقی چهارباغ ساخته شده توسط شهرداری رونق نگیرد حدود 40 درصد محور چهارباغ گیرایی و استقبال خود را از دست می دهد و در محدوده بین بدنه شرقی و پاساژ تخت جمشید سوت و کور خواهد شد.
به گفته وی در اولین جلسه کمیته عالی چهارباغ مقرر شد تمامی تخریب ها متوقف و بازآفرینی و پیرایش شهری صورت گیرد و بودجه تخریب نیز حذف شد.
سهرابی با بیان اینکه شهرداری موظف شده نقطه به نقطه چهارباغ را پیرایش کند، گفت : تیم جدید مدیریت شهری نگاه بر حفظ هویت و تاریخ چهارباغ دارد و اگر این نگاه تداوم یافته و به حالت سلیقه ای در نیاید می توان هویت چهارباغ را تا همین حد نگه داشت.
وی در خصوص اینکه نظرات مردم تا چه میزان در پروژه های شهر مهم است معتقد است که باید نظرات مردم و شهروندان درخصوص طرح های شهری اخذ شود زیرا طرح های شهری برای عموم مردم و در عرصه های شهری انجام می شود و هر فردی حق اظهار نظر دارد ولی باید نمایندگانی از سوی عموم مردم این نظرات را ارائه دهند.
مدیر طرح چهارباغ اصفهان گفت : ما در طرح هایی مانند میدان امام علی (ع) و بدنه شرقی چهارباغ شکست هایی خوردیم که از آن اشتباهات درس گرفتیم و امیدواریم بعد از این خوب پیش برویم.
وی بر لزوم ایجاد اتاق فکری چالاک با حضور متخصصان حوزه اقتصاد شهری، جامعه شناسی شهری، اقتصاد هنر و ... تاکید و اضافه کرد: مطالعات میدانی و عرصه ای از جمله رفتارسنجی شهروندان توسط تیمی در سطح چهارباغ در حال انجام است تا این طرح فارغ از مباحث کالبدی به سمتی برود که حداقل برای یک قرن ماندگار باشد.
سهرابی اضافه کرد : در قالب طرح چهارباغ باید موضوعاتی از جمله فضای سبز شهری، مبلمان شهری، نورپردازی، پاتوق های شهری، صنایع دستی، تئاتر شهری، فروشگاه های با ارزش نه ارزانی فروش و خدمات بهداشتی و درمانی مانند داروخانه و اورژانس را هم در نظر گرفت تا این محور تاریخی به خیابانی درجه اول تبدیل شود.
وی همچنین به نبود هماهنگی میان میراث فرهنگی تهران و اصفهان اشاره و بیان کرد: میراث فرهنگی تهران از راه دور و بدون دیدن و در نظر گرفتن شرایط میدانی در محور چهارباغ نمی تواند تصمیم گیری کند بلکه باید نظرات کارشناسی را از میراث فرهنگی اصفهان که بومی این شهر است دریافت و با هماهنگی آن ها تصمیم اتخاذ کنند.
مدیر طرح چهارباغ اصفهان بر فوری نبودن اجرای این طرح اشاره کرد و گفت: این طرح نیاز به لایه شناسی و نگاهی مفهومی دارد.

** تشکیل اتاق فکر چهارباغ در کمیته عالی چهارباغ بررسی شود
کارشناس حوزه معماری و شهرسازی درباره سوابق طرح پیاده راه سازی چهارباغ می گوید: طرح پیاده راه سازی چهارباغ از سالهای 46 و 47 مطرح شد و انتظار می رود طرحی با چنین سابقه ای حداقل دارای مطالعات اولیه و غنی ویزه بدنه سازی، زیرساخت ها و ترافیکی باشد که متاسفانه چنین نیست.
محمود درویش در میزگرد ایرنا با بیان اینکه طرح چهارباغ در قلب شهر اصفهان است، افزود: در اجرای این طرح تدابیر لازم برای زمان بسته شدن چهارباغ چه از لحاظ ترافیکی و چه از سایر جنبه ها پیش بینی نشد.
وی معتقد است که از لحاظ میراثی سنگ فرش های قدیمی چهارباغ با متروکشی و عبور آن از محدوده چهارباغ نابود شد که مترو تنها عامل برای رسیدن به هدف شاهراه اصلی ویژه تفرجگاهی و فضای باز شهری نیست.
این کارشناس شهرسازی بیان کرد : مراحل سنگ فرش کردن دو طرف خیابان با کمترین اطلاع رسانی گفتاری، گرافیکی و نوشتاری اجرا شد و در واقع کسبه و اهالی آن منطقه با عمل انجام شده مواجه شدند و نیز پیش از بسیتن چهارباغ بایستی خیابان های شمس آبادی و باغ گلدسته از نظر مالکیت و ترافیکی بررسی می شدند.
وی به موضوع بدنه سازی چهارباغ اشاره و تصریح کرد: پنجاه سال پیش دولتخانه صفوی مطرح شد و در اوایل دهه 50 بودجه ای هم برای آن در نظر گرفته شد تا عناصر ارزشمند تاریخی بین میدان نقش جهان و چهارباغ مانند عمارت هشت بهشت و چهلستون و... حفظ شود و هدف آن شناسایی و ایجاد فضایی تاریخی برای خوانش دولتخانه صفوی بود.
به گفته وی در آن زمان املاک این محدوده خریداری و تخریب شد ولی هنگام رسیدن طرح به بدنه چهارباغ به دلیل سنگین بودن هزینه خرید سرقفلی ها طرح متوقف شد و این نظر ارائه شد که نیازی به تغییر در پوسته چهارباغ نیست و عناصر شکل دهنده و مشاغل و کسبه باید حفظ شود.
درویش ادامه داد: اما در دهه 60 شهرداری به خرید مغازه های بدنه چهارباغ اقدام کرد و طراحی بدنه چهارباغ را به مسابقه گذاشت و در نهایت سه مهندس مشاور برنده این فراخوان بودند.
وی اضافه کرد : یکی از این شرکت های مشاور طرحی را در اطراف بازار هنر اجرا کرد و سپس مسکوت مانده و در قالب گام دوم طرح باز به فراخوان گذاشته شد اما پس از مطرح شدن بحث مترو و کارخانه های باف ناز و ریسباف بدنه چهارباغ به مرتبه های بعدی طرح های شهر اصفهان سقوط کرد.
این کارشناس حوزه معماری و شهرسازی اضافه کرد: در نهایت ماشین آلات به کار افتادند و شهرداری با بیان اینکه میراث فرهنگی اجرای این طرح را تایید کرده است اقدام به ساخت قسمتی از بدنه شرقی چهارباغ کرد که با مخالفت عده ای مواجه شد.
وی اضافه کرد : حدود 70 درصد این طرح انجام شد اما به دلیل برخورد با دو پاساژ قدیمی تخت جمشید و ایفل در بدنه شرقی، این طرح متوقف شد و در واقع طرح چهارباغ پروژه ای بیمار و ناموفق است که باید بازآفرینی شود.
درویش بیان کرد: مردم شهر با صلاحیت ترین افراد برای قضاوت هستند و شهریت به دلیل وجود همین انسان هاست که در شهر زندگی ایجاد کرده اند.
وی افزود: البته نباید فراموش کرد که نظرات بسیار متفاوت است و کارشناسان باید نظرات را بررسی کنند و مردم متوجه باشند که یک طرح شهری به نفع آنان است یا به ضررشان.

** از اشتباهات درس بگیریم
کارشناس معماری و شهرسازی گفت: بهترین فرصتی که در این مقطع تاریخی داریم این است که از اشتباهات اروپایی ها استفاده کرده و از آن درس بگیریم.
وی با اشاره به اینکه کیفیت طرح چهارباغ را نباید فدای زمان کرد ادامه داد: می توان وضعیت فعلی چهارباغ را با یک پاکسازی و هزینه کم به همین صورت حفظ و از دخل و تصرف در آن خودداری کرد تا زمان بسیاری از مسائل و مشکلات را حل کند.
درویش بیان کرد : همزمان با آن، اتاق فکری چهار یا پنج نفره برای چهارباغ ایجاد شود تا متفکران جامعه شهری دور هم جمع شده و بدون هیچ تصمیم عجولانه ای و با بودجه ای اندک و بازه زمانی شش ماه تا یکسال برای طرح چهارباغ چاره اندیشی کنند.
وی بر ضرورت ایجاد اتاق فکر برای پروژه چهارباغ تاکید کرد و گفت: ایجاد اتاق فکر برای چهارباغ بایستی در کمیته عالی چهارباغ که به ریاست شهردار اصفهان برگزار می شود بررسی و تصمیم گیری شود.
این کارشناس حوزه معماری و شهرسازی تصریح کرد: امیدوارم برای یکبار هم شده یک طرح شهری با تامل و مطالعه و بدون تعجیل انجام شود تا کم اشتباه تر باشد.

**احیای چهارباغ مثل گذشته، امکانپذیر نیست
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان گفت: در خصوص نوع اطلاع رسانی طرح چهارباغ در شهر باید گفت که اجرای آن حداقل در محل طرح به اهالی منطقه اطلاع رسانی شد و افراد محلی در جریان اجرای طرح بودند.
ناصر طاهری افزود: پنج دهه است که طرح پیاده راه سازی چهارباغ به عنوان یک آرزو مطرح شده بود و در سال 93 نیز که مسدود شدن و پیاده راه سازی میدان امام (ره) مطرح شد قرار بود این پیاده راه ازی به چهارباغ و مرکز شهر بسط داده شود.
وی با اشاره به اینکه همه جای دنیا میادین اصلی، بزرگ و تاریخی شهرها جایگاه ویژه دارند ، اضافه کرد: در میدان امام (ره) که میدانی ثبت شده در آثار جهانی است انفجاری فضایی از جمله وجود و تردد اتوبوس های شهری و خودرو و موتورسیکلت داشتیم که در شان یک اثر تاریخی نیست.
وی با بیان اینکه پیاده راه سازی میدان امام (ره) موجب کاهش جرائم با موتور و تصادفات در این محور گردشگری شد، خاطرنشان کرد: بستن میدان نقش جهان به روی خودروها ابتدا با مخالفت حوزه صنایع دستی و کسبه روبه رو شد اما امروز این افراد اثرات مثبت آن را به خوبی می بینند.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان ادامه داد: برگزاری نماز جمعه در این میدان تاریخی و صدای بلندگو، نصب داربست و پرواز بالگرد بر فراز آن برای آثار تاریخی این میدان ثبت شده مشکل ساز بود که اگر رعایت نمی شد خروج میدان از فهرست آثار تاریخی ثبت شده جهانی آن را تهدید می کرد.
وی با اشاره به اینکه برای این گونه طرح هایی که در اماکن و محورهای تاریخی اجرا می شود باید مطالعات اجتماعی و تاریخی و فرهنگی مناسب داشت ، افزود: برخی افراد غیرمتخصص سراغ مطالعه تاریخی و فرهنگی طرح چهارباغ را می گیرند حال آنکه این مطالعات وجود دارد و اگر نیاز باشد به مرجع خاصی ارائه دهیم تقدیم خواهیم کرد.
وی تاکید کرد: میراث فرهنگی در طرح چهارباغ نظارت های سه نوبته متشکل از متخصصان مرمت گر، باستان شناس و طراح داشته است.
طاهری بیان کرد : سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان تاکید بر اجرای دستی عملیات برداشت کف چهارباغ داشت که تا جایی که امکان داشت این پروژه به صورت دستی انجام شد و فقط گاهی بخش ها از ماشین آلات سبک برای برداشت آسفالت های چندین ساله و با ضخامت 40 سانتی متر کف استفاده شد.
وی تاکید کرد: ما نمی توانیم چهارباغ را احیا کنیم زیرا در جریان احیا باید محل به همان ویژگی های گذشته و تاریخی اش بازگردد که امری امکان پذیر نیست.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خاطرنشان کرد: نباید فراموش کرد که محور چهارباغ تا به امروز هم دست نخورده باقی نمانده بود و از زیر آن شبکه آب با لوله هایی به قطر یک متر با قدمت 70 سال می گذرد.
وی با اشاره به اهمیت زیاد محور میانی چهارباغ به دلیل وجود مسیر مادی مسقف و قدیمی گفت: محور میانی چهارباغ سنگ فرش نمی شود و فقط مسیرهای شرقی و غربی سنگ فرش شد و باید وضعیت فعلی چهارباغ از نظر توزیع خدمات ساماندهی شود.
طاهری افزود: تعداد زیادی از کسبه چهارباغ رای نوسازی، احداث زیرزمین و طبقه رویی به میراث فرهنگی مراجعه می کنند اما میراث برای این اقدامات مجوز صادر نمی کند و تنها اجازه بازسازی و پیرایش داده می شود.
وی اضافه کرد: بسیاری از عناصر بدنه چهارباغ فاقد ارزش است و درحالی که چهارباغ مربوط به دوره صفویه است اما نمادهایی از دوران پهلوی بر بدنه آن وجود دارد.

** مداخله کالبدی به بدنه چهارباغ اقدامی غلط است
وی تاکید کرد: مداخله کالبدی در بدنه چهارباغ اقدامی ناشایست است و مورد تایید میراث فرهنگی نمی باشد و بابت حساسیت های فعلی بر چهارباغ خوشحالیم زیرا این حساسیت ها باعث می شود که پروژه هایی درخور شهر تاریخی اصفهان اجرا شود.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان عنوان کرد: برای یک طرح در محدوده ای اریخی باید مطالعه و پژوهش های لازم انجام شود تا وقتی آیندگان ما را قضاوت کردند اقداماتمان براساس مطالعه باشد و بتوانیم مستنداتی را ارائه دهیم.
وی گفت: اجرای طرح در مناطق تاریخی شهر نباید در بازه زمانی محدود و با تعجیل باشد زیرا آسیب هایی را به دنبال دارد.
طاهری با اشاره به لزوم انجام مطالعات کارشناسی پیش از طراحی و اجرای طرح های شهری ادامه داد: اجرای طرح قطار شهری به دلیل نداشتن طرح مطالعات قبلی موجب شد که در مرحله طراحی سقف ایستگاه مترو با آبراه تاریخی تداخل و تماس داشته باشد که متاسفانه برای اصلاح هزینه ای 20 میلیارد ریالی را در بر داشت.
وی تاکید کرد: باید از گروه های متخصص در طرح های شهری استفاده کرد و نظرات قدما نیز بخشی از تاریخ شفاهی ما است که باید از آن استفاده کنیم.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همچنین بر تهیه طرحی یکپارچه برای چهارباغ تاکید ورزید.
طاهری با اشاره به اینکه طرح هایی که در محوطه های تاریخی انجام می شوند باید مصوبه میراث فرهنگی را داشته باشند ، گفت: طرح محور میانی چهارباغ توسط اصفهان تهیه شده و برای تایید و تشریفات به میراث فرهنگی تهران ارسال شد که میراث فرهنگی تهران اکنون باید به ما بگوید آیا به صلاح هست وارد لایه های باستانی محور چهارباغ در قسمت میانی شویم یا خیر.
وی تاکید کرد: هیچ تعجیلی برای اجرای طرح چهارباغ نیست و نظر ما این است که تا زمانی که مستندنگاری، مطالعه و اسناد پشتیبان نداریم این طرح ادامه نیابد.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان در خاتمه تعیین طرف حساب میراث فرهنگی از سوی شهرداری را خواستار شد تا این اداره کل بداند درخصوص پروژه چهارباغ با کدام بخش از شهرداری اصفهان مواجه است.

** طرح چهارباغ نیاز به اصلاح دارد
کارشناس معماری و شهرسازی دیگری از استان اصفهان با اشاره به اینکه باید چهارباغ را به عنوان طرحی تمام نشده دید و روی آن کار کرد، گفت: هنگامی که به سوابق شهرهای مختلف نظر می کنیم می بینیم که در سالیان گذشته تحولاتی داشته اند و در چندین دهه گذشته قالب کالبد شهری و پدیده شهر در ایران منجمد و خشک بوده و ما معماران در قالب مهندسین مشاور شهرها را از لحاظ معماری تغییر داده ایم.
محمد عرب بیان کرد: اشتباه ما این است که به تاریخ نه به واسطه یک تداوم زمانی بلکه به چشم یک بخش از زمان می نگریم و این نظام ارزش گذاری را از سه تا چهار دهه پیش به دوره های تاریخی داده ایم.
وی ادامه داد : چون طرح چهارباغ در حال اجراست ما می توانیم کم و کاستی های آن را ببینیم و شاید بتوان با صرف هزینه ای کم از آن بهتر بهره برد.
وی اظهارداشت: در این برهه از زمان حیات اجتماعی پیرامون زاینده رود تحت تاثیر خشکی آن قرار گرفته و در اینجا نقش طرح های شهری مانند چهارباغ و بافت ها و محورهای تاریخی مهمتر از قبل می شود بنابراین بخشی از مطالعات ما در طرح های شهری باید در این زمینه باشد.
این کارشناس معماری و شهرسازی از اینکه به چهارباغ نگاه کالبدی شده است ابراز تاسف کرد و افزود: امروز هرچه بتوانیم نقش جامعه شناختی مسائل شهری، شهروندی و اقتصادی را مورد بررسی قرار دهیم به نتایج بهتری دست می یابیم.
وی اضافه کرد: نگاه کالبدی به مقوله شهر و برداشت اشتباه ما از تاریخ و میراث تاریخی مان دو عارضه ای است که موجب ناموفق بودن طرح های شهری از جمله چهارباغ خواهد شد.
عرب معتقد است که از چهارباغ باید برای طرح های آینده درس گرفت و همین امر که شهرداری اصفهان قبول دارد که چهارباغ طرحی بیمار است و سعی در اصلاح آن دارد بسیار خوب است.
وی افزود: متاسفانه گاهی در مسائل شهری با نگاه منفعت شخصی به موضوعات نگاه می شود و ما معماران از یاد مردم برده ایم که اصل و هویت اصلی شهر و محله چیست.
وی شهر را تلفیقی از شهر و انسان دانست، بر اهمیت نقش انسان در محیط شهری اشاره کرد و گفت: هر یک از آن گزینه ها اگر حذف شود هویت اصلی شهر از بین می رود.
این کارشناس شهرسازی با اعتقاد بر اینکه عناصر شهری می تواند برای شهروندان دارای ارزش بوده و خاطرساز باشند، تصریح کرد: خاطره و حافظه جمعی ایجاد می کند و می تواند هویت ساز باشد بنابراین خاطره های شهری به عنوان خرده فرهنگ ها می توانند حس تعلق به مکان و شهر را در مردم ایجاد کنند.
وی می گوید: ما اکنون داریم برخلاف این امر عمل می کنیم و مردم و ساکنان آن و برخی عناصر ارزشمند را از بافت تاریخی شهر حذف می کنیم و این بخاطر همان منفعت شخصی مهندسان مشاور و نداشتن حس تعلق به شهرشان است.
عرب خاطرنشان کرد: اصفهانی که در آن شهروندان دارای ارزش و جایگاه شهری باشند از اصفهانی که فقط پوسته تاریخی و ظاهرش حفظ شود و مردم در آن جایی نداشته باشند بهتر است و نباید اصفهان را به موزه ای بدون انسان تبدیل کنیم.
وی به خیابان کشی های اصفهان در دوره پهلوی اول اشاره کرد و افزود: آن خیابان کشی ها بدون مطالعه انجام شده و به طور کامل اشتباه بود.
کارشناس معماری و شهرسازی تاکید کرد: موضوعات شهری تک لایه نیستند و بایستی فرآیندهای طرح های شهری اصلاح شود و با سیاست های شهری و چند بعدی پیش رفت.
وی افزود: ما باید نگاه کالبدی را از چهارباغ حذف کنیم و پروژه ای مانند چهارباغ کار یک فرد و یک دفتر نیست بلکه باید سلسله ای از افراد و متخصصان و طراحان روی آن کار کنند.
عرب با اشاره به لزوم تشکیل اتاق فکری متشکل از متخصصان برای چهارباغ تاکید کرد: ترکیب این اتاق فکر خود یک طرح مطالعاتی است.